Mämmi

Hồi xưa có đợt năm nào cũng cứ đến Good Friday là mình lại viết blog, ban đầu chỉ vì phởn khi được nghỉ dài, xong rồi thành truyền thống luôn. Mấy năm về Việt Nam chẳng thèm để ý Easter là lúc nào, bây giờ sang đây rảnh quá nên lại viết tiếp. 

Mỗi nước đều có những món ăn khiến người nước ngoài phải lắc đầu sợ hãi còn người dân nước đó thì cười khoái trá và ăn ngon lành. Nếu như Trung Quốc có đậu phụ thối, Nhật Bản có nattō, Úc có vegemite, Việt Nam có nước mắm, mắm tôm (thật ra là tất cả các loại mắm), thì Phần Lan cũng có salmiakki và mämmi. Salmiakki là một loại kẹo, còn mämmi là món tráng miệng đặc biệt chỉ có trong Lễ Phục Sinh (Easter). Salmiakki sẽ dành cho một post khác, hôm nay nhân dịp Good Friday xin nói chuyện mämmi.

Mämmi được làm từ lúa mạch đen (rye) – đặc trưng của ẩm thực các nước phương Bắc – có mùi vị rất mạnh, nên thường những người không thích mämmi là những người không quen ăn các món làm từ lúa mạch đen. Bột lúa mạch đen được trộn với mạch nha (mầm lúa mạch sấy khô), rỉ đường, muối và bột vỏ cam, sau đó đem nướng trong lò cho đến khi thành một hỗn hợp đặc sánh màu nâu đậm.

Người Phần Lan tùy theo khẩu vị sẽ ăn mämmi với nhiều thứ khác nhau, sữa và đường, vanilla sauce, Greek yoghurt, cream, hoặc thậm chí ai hardcore có thể ăn không. Mình thấy ăn với vanilla sauce là dễ ăn nhất đối với những người chưa quen, vì mùi vị vanilla có thể giảm nhẹ đi vị của mämmi vốn rất mạnh.

Thông thường các món khó ăn thì lại rất bổ, mämmi cũng thế, món này chứa nhiều chất xơ và cực kì nhuận tràng nên ai đã nghiện cũng không dám ăn nhiều một lúc vì sẽ có nguy cơ bị Tào Tháo đuổi. Mämmi là một trong số ít những món ăn xuất phát hoàn toàn từ Phần Lan, nên giống như những niềm tự hào Phần Lan khác như sauna và salmiakki, người Phần cũng có hẳn Hiệp hội Mämmi luôn (Suomen Mämmiseura).

Mämmi được chọn là món ăn truyền thống cho Lễ Phục Sinh tại Phần Lan, và thực tế là cũng chỉ có vào dịp này mới có thể mua được mämmi, bởi vì tuần trước ngày Chủ nhật Phục sinh trong đạo Thiên Chúa được coi là tuần chay, nên người ta ăn mämmi để cho nhuận tràng và thanh sạch. Ngoài ra, trong ngày Good Friday (thứ Sáu của tuần chay) một số phong tục Thiên Chúa giáo không cho phép nấu ăn, vì thế ăn mämmi rất tiện vì món này để được lâu mà không bị hỏng.

Nếu đã đến Phần Lan vào dịp Easter, rất nên thử mämmi vì mặc dù đối với người Việt mämmi có thể khá khó ăn, nhưng đây là món mà chỉ ở Phần Lan mới có, và cũng chỉ có thể thử được vào dịp này trong năm  mà thôi.