Vappu – lễ hội sinh viên của Phần Lan

Vappu, hay Wappu vì tiếng Phần Lan chữ W cũng đọc như V, rơi vào 1/5, là một trong 4 ngày lễ truyền thống lớn nhất của Phần Lan cùng với Giáng sinh, Năm mới và Hạ chí (mid-summer day). 1/5 ở Việt Nam và trên thế giới là ngày Quốc tế Lao động, nhưng đối với Phần Lan ngày này còn có rất nhiều ý nghĩa khác, và việc ăn mừng ngày 1/5 đã có từ rất lâu trước khi ngày Quốc tế Lao động ra đời vào năm 1886.

Vappu, tên trong tiếng Anh là Walpurgis, theo truyền thống là ngày thánh Walpurga, nữ trưởng tu viện thứ 8 của Đức. Rất nhiều ngày lễ của Phần Lan và nhiều nước phía Bắc châu Âu có truyền thống từ các ngày lễ Thiên chúa giáo bắt nguồn từ Đức. Trong truyền thuyết dân gian Đức, đêm trước ngày Walpurgis gọi là đêm của các phù thủy, khi mà tất cả phù thủy sẽ tụ họp nhau trên một ngọn đồi. Vì thế mà ở nhiều nước ăn mừng đêm 30/4 bằng việc đốt các đống lửa lớn. Ở Phần Lan, vappu còn được dùng như một lễ hội chào đón mùa xuân, khi tuyết bắt đầu tan hết, ngày dài ra và bắt đầu có nắng ấm, cây cối dần dần đâm chồi nảy lộc. Thế nên vappu ở Phần Lan người ta ăn mừng bằng các buổi picnic ngoài trời, hoặc những bữa tiệc lớn, ngay từ chiều ngày 30/4, và ăn uống hai món đặc biệt chỉ vào dịp này mới có.

Thứ nhất: tippaleipä. Tippa có nghĩa là dropping (nhỏ giọt), leipä là bánh mì. Tippaleipä chính là như bánh nhúng của Việt Nam, được làm từ bột chiên ngập trong dầu, có thêm powder sugar rắc ở trên. Bánh này ở Phần Lan chỉ bán vào dịp Vappu. Nhưng tippaleipä chỉ là một phần, đã nói đến Vappu thì phải nói đến món thứ hai, đó chính là sima.

Finnish-Funnel-Cake-2-1024x683

Thứ hai: sima. Sima vốn truyền thống là một loại rượu mật ong (mead), nhưng ngày nay mật ong được thay thế bằng đường. Sima của Phần Lan có vị thơm của chanh, được điểm xuyết những miếng nho khô để kiểm soát quá trình lên men. Sima là công thức gia truyền, nên mỗi thương hiệu sima ở siêu thị đều có vị khác nhau. Nhưng sima nhà làm vẫn là ngon nhất. Nói chung để tả thì nó giống như nước mơ của Việt Nam, thơm thơm cay cay. Ở siêu thị bán cả loại sima có cồn và không có cồn.

Sima_and_tippaleipä_2
Tippaleipa và sima

Ở Phần Lan đã nhắc đến Vappu là nhắc đến một ngày hội của sinh viên. Từ thế kỷ 19, ngày này trở thành một ngày lễ lớn của sinh viên, có lẽ là dịp để ăn chơi, mừng mùa xuân và mừng năm học sắp kết thúc. Ở bất cứ thành phố lớn nào ở Phần Lan, ra đường vào chiếu tối ngày 30/4 là sẽ bắt gặp dòng người đội mũ trắng, mặc bộ overall (áo liền quần) đủ màu sắc đổ về trung tâm thành phố. Mũ trắng là chiếc mũ mà học sinh ở Phần Lan khi tốt nghiệp cấp 3 sẽ được nhận, là phần thưởng danh dự và là niềm tự hào, nhiều người giữ những chiếc mũ này suốt đời. Bởi vì ở Phần Lan trước đây dân số hầu hết là nông dân, việc trong nhà có người được đi học, và được tốt nghiệp cấp 3 là một niềm tự hào lớn. Truyền thống này vẫn giữ cho đến bây giờ, khi mà giáo dục Phần Lan đã được xếp vào hạng chất lượng cao nhất thế giới, bằng thạc sĩ trở nên phổ cập, thì lễ tốt nghiệp cấp 3 của một thành viên trong gia đình vẫn là một lễ lớn, cả họ hàng sẽ được mời đến nhà ăn mừng. Người Phần Lan sống độc lập, họ hàng như ông bà, bác cháu, anh chị em họ, cả đời có khi chỉ gặp nhau vào ba dịp đó là khi có đám cưới, đám tang, hoặc… ai đó tốt nghiệp cấp 3. Thế nên mới có chuyện là nhận bằng tiến sĩ thì có khi bố mẹ chỉ vỗ vai khen vài câu, nhưng tốt nghiệp cấp 3 thì nhất định phải ăn mừng hoành tráng 😀

IMG_1644
Dòng người đội mũ trắng đổ dồn về quảng trường nhà thờ Helsinki
IMG_1667
Ngay cả những người lớn tuổi cũng vẫn giữ và tự hào đội mũ ra đường ăn mừng cùng sinh viên

Như vậy, mũ trắng là biểu tượng của thời học sinh. Còn với overall (bộ áo bảo hộ liền quần) thì lại là truyền thống của sinh viên. Truyền thống này rất mới, bắt nguồn từ sinh viên kỹ thuật những năm 1970 ở Thụy Điển, khi các sinh viên học ngành kỹ thuật có thói quen mặc nguyên bộ bảo hộ từ phòng thí nghiệm ra quán bar party. Dần dần người ta thấy như thế lại hay, là cách để bày tỏ niềm tự hào với trường và khoa của mình vì bộ bảo hộ của mỗi ngành, mỗi khoa có màu khác nhau, thế là truyền thống này lan sang Phần Lan, và được sinh viên các ngành khác kể cả không phải kỹ thuật áp dụng. Chiều ngày 30/4 như hôm nay nếu ra đường thì sẽ thấy bạt ngàn các màu sắc overall khác nhau, cảm giác rất phấn khích!!! Chưa kể sinh viên còn trang trí bộ overall của mình bằng các biểu tượng từ các tổ chức, hoạt động tình nguyện, các party mình tham gia. Càng nhiều huy hiệu trang trí càng chứng tỏ là một sinh viên năng động, và một bộ overall với chi chít những badge như vậy là niềm tự hào của bất kỳ người nào mặc nó.

IMG_1597

IMG_1652

IMG_1660

IMG_1661

IMG_1666

Ở Helsinki, từ chiều ngày 30/4 sinh viên trong toàn thành phố đã đổ ra đông nghịt cả khu trung tâm. Sân khấu ca nhạc được dựng lên, và rất nhiều cần cẩu được huy động để tới 6h sẽ thực hiện nghi thức đội chiếc mũ trắng cho bức tượng Havis Amanda. Đây là bức tượng nữ khỏa thân nằm ở trung tâm thành phố, và việc đội mũ cho tượng sẽ là nghi lễ đánh dấu Vappu chính thức bắt đầu. Hoạt động tương tự cũng diễn ra ở Turku, sinh viên sẽ đội mũ trắng cho bức tượng Lilja ở trung tâm, sau đó bắt đầu cuộc party thâu đếm.

IMG_1603 IMG_1612 IMG_1613 IMG_1614 IMG_1618

IMG_1634

IMG_1639
Và… Vappu chính thức bắt đầu!

Đúng 6h chiều, chiếc mũ được đội lên đầu tượng Amanda, và mọi người vỗ tay reo hò đánh dấu các cuộc ăn chơi chính thức bắt đầu 😀 Thật ra đối với sinh viên, việc chuẩn bị và các hoạt động tiền Vappu đã diễn ra từ cả tuần, thậm chí cả tháng trước đó. Ngày 30/4, các hội sinh viên đã có những hoạt động tụ tập từ sáng, sau đó cùng nhau ra trung tâm thành phố xem lễ đội mũ, và cùng nhau đi hết party này đến party khác cho đến sáng hôm sau. Rất nhiều người đổ ra quảng trường nhà thờ trung tâm, lấy đây làm điểm hẹn để từ đó tỏa đi các party khác nhau:

IMG_1648 IMG_1653Quảng trường trung tâm rực rỡ hàng chục sắc màu của các bộ overall, từ hồng baby đến xanh ngọc đến đen đến vàng. Có lẽ chiều trước ngày Vappu là một trong những dịp đông vui nhất ở Phần Lan, vì ngoại trừ dịp giao thừa ra thì rất ít khi ở đây mà có thể thấy quang cảnh đông đúc, chưa kể lại còn rất sặc sỡ như vậy. Nếu ai đến Phần Lan dịp này thì nhớ ghé xem, vì không chỉ Helsinki mà thành phố nào cũng có. Sau đó vào ngày Vappu 1/5 có thể ra công viên picnic, cảm nhận sự thay đổi trong tính cách của người Phần khi mùa xuân đến, thấy ai cũng hồ hởi hơn, thân thiện hơn, nói chung là yêu đời hơn 😀 Tuy nhiên, nếu có đi picnic ngày Vappu thì cũng cẩn thận bởi tối hôm trước đó gần như nửa đất nước Phần Lan đã say sưa vì party thâu đêm, nên chú ý khi ra đường vì sẽ có nhiều cảnh hay, cả năm chắc cũng chỉ có một lần 😀 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *